ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ
------------
Εξαπλώνεται από τη νοτιοδυτική Ευρώπη και τη βόρεια και δυτική Αφρική, μέσω της Ανατολίας και της Μέσης Ανατολής μέχρι τον Καύκασο. Στην Αφρική, είναι γνωστό από αναφορές στη Βόρειας Αφρικής (Μαρόκο, Αλγερία, Τυνησία, Λιβύη) και στη Δυτική Αφρική (Γουινέα, Σιέρα Λεόνε, Λιβερία, Νιγηρία, Καμερούν).
Η πτερυγονυχτερίδα είναι πιθανά ένα από τα πιο κοινά είδη νυχτερίδων στην Ελλάδα. Έχει αναφερθεί σε περισσότερες από 50 τοποθεσίες της ηπειρωτικής Ελλάδας (Μακεδονία, Θράκη, Ήπειρος, Στερεά Ελλάδα και Πελοπόννησος) και των μεγάλων νησιών του Αιγαίου και Ιονίου (Λέσβος, Ρόδος, Κάρπαθος, Κρήτη, Ζάκυνθος και Κέρκυρα).
Αν και έχει ευρύτατη κατανομή στην Ελλάδα, ο πληθυσμός του είναι ευάλωτος, καθώς καταφεύγει σχεδόν αποκλειστικά σε σπήλαια και ορυχεία όπου σχηματίζει μεγάλες αποικίες. Σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Γερμανία, Αυστρία, Ελβετία) έχει καταγραφή σημαντική μείωση, έως και εξαφάνιση των πληθυσμών του είδους. Η μείωση αυτή έχει αποδοθεί στην όχληση εντός των καταφυγίων και τις σύγχρονες γεωργικές πρακτικές. Αν και για τη χώρα μας δεν υπάρχουν διαθέσιμα ποσοτικά στοιχεία, οι απειλές είναι παρόμοιες. Η όχληση στα καταφύγια διογκώνεται διαρκώς, λόγω της τουριστικής αξιοποίησης ολοένα και περισσότερων σπηλαίων, των ανεξέλεγκτων επισκέψεων τουριστών και της ραγδαίας αύξησης του αριθμού των σπηλαιολόγων τα τελευταία 10-15 χρόνια. Επιπλέον πολύ σημαντικό πρόβλημα αποτελεί και η απόφραξη των εισόδων των σπηλαίων με ακατάλληλες καγκελόπορτες για λόγους ασφαλείας ή προστασίας αρχαιολογικών ευρημάτων.
-----------------
Το είδος απαντά κυρίως σε καρστικές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας και των μεγάλων νησιών από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι και σε ορεινές περιοχές (έως 1100m στην Πίνδο). Με μία αδρή εκτίμηση, η γνωστή έκταση της περιοχής κατοικίας του ανέρχεται σε 8.000 Km2 περίπου.
Το μέγεθος του συνολικού πληθυσμού του είδους στην Ελλάδα είναι άγνωστο, έχουν όμως εντοπιστεί αρκετές μεγάλες αποικίες (μερικών εκατοντάδων έως και χιλιάδων ατόμων) σε σπήλαια και ορυχεία στη βόρεια Ελλάδα (Έβρος, Ροδόπη, Μακεδονία), αλλά και την Κρήτη. Μέχρι στιγμής δεν έχει εντοπιστεί στη Θεσσαλία, την Εύβοια ή την Στερεά Ελλάδα (εκτός λίγων αναφορών από την Αττική), αλλά είναι πιθανή η παρουσία του και σε αυτές τις περιοχές.
Οι πτερυγονυχτερίδες κυνηγάνε την τροφή της σε ποικιλία φυσικών και τεχνητών ενδιαιτημάτων. Δημιουργούν μεγάλες αποικίες σε σπηλιές και ορυχεία όπου και γεννούν. Η διαχείμαση γίνεται επίσης σε σπήλαια και ορυχεία, όχι απαραίτητα τα ίδια που χρησιμοποιούνται και το καλοκαίρι. Ο βαθμός εποχιακών μετακινήσεών του είδους παραμένει άγνωστος.
Οι πληθυσμοί του είδους φαίνεται ότι είναι σταθεροί στις περισσότερες χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής αλλά παρατηρήθηκαν πρόσφατα αξιοσημείωτες μειώσεις των πληθυσμών στη βόρεια Ευρώπη σε σχέση με τη δεκαετία του 1960.
Η κύρια και προφανής απειλή για τις, συχνά πολυάριθμες, αποικίες του είδους είναι οι ολοένα αυξανόμενη τουριστική εκμετάλλευση σπηλαίων και η όχληση των αποικιών από επισκέπτες (σπηλαιολόγους και μη). Απειλή επίσης αποτελεί η απόφραξη εισόδων σπηλαίων και ορυχείων για λόγους ασφαλείας των εν δυνάμει επισκεπτών, αλλά και για την προστασία των αρχαιολογικών ευρημάτων στα σπήλαια. Τέλος, η χρήση αγροχημικών και η εντατικοποίηση της γεωργίας πιστεύεται ότι οφείλονται σε σημαντικό βαθμό στη συρρίκνωση των πληθυσμών του είδους.
Προστατεύεται με τον Δασικό Κώδικά και το ΠΔ. 67/1981 "Περί προστασίας της αυτοφυούς χλωρίδος και της άγριας πανίδος και καθορισμού διαδικασίας συντονισμού και ελέγχου της ερεύνης επ’ αυτών". Περιλαμβάνεται στα παραρτήματα ΙΙ/ IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21.5.1992 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας (με μεταγενέστερες τροποποιήσεις). Περιλαμβάνεται επίσης στο παράρτημα II της σύμβασης της Βέρνης και στο παράρτημα ΙΙ της σύμβασης της Βόννης.
Επίσης έχει αναφερθεί από Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (περιοχές Natura 2000).
Το τάξον δεν χρησιμοποιείται τοπικά, εθνικά ή διεθνώς.
AΕLLΕΝ V. 1955. Etude d 'une collection de Nycteribiidae et de Streblidae (Diptera, Pupipara) de la Région Palearctique occidentale, particulièrement de la Suisse. Bull. Soc. Neuchtltel. Sci. Natur. 78: 81-104.
BATE, D. 1905. On the mammals of Crete. Proc. zool. Soc. London, 2: 315-323.
DIETZ C. (προσωπική επικοινωνία).
FRAGUEDAKIS-TSOLIS S. AND B. CHONDROPOULOS 1996. E.2. Mammals, In: DAFIS S., E. PAPASTERGIADOU, K. GEORGHIOU, D. BABALONAS, TH. GEORGIADES, M. PAPAGEORGIOU, T. LAZARIDOU & V. TSIAOUSSI (eds.) Directive 92/43/EEC The Greek “Habitat” Project NATURA 2000: An Overview. Life Contract B4-3200/94/756, Commission of the European Communities DG XI, The Goulandris Natural History Museum - Greek Biotope/Wetland Centre, p. 514-550.
ΓΕΩΡΓΙΑΚΑΚΗΣ Π. (αδημοσίευτα στοιχεία).
GEORGIAKAKIS, P. 2003. Feeding ecology of the chiroptera of Crete. Msc thesis. (in Greek) University of Crete, Irakleion, 111pp.
HANÁK V., P. BENDA, M. RUEDI, I. HORÁČEK & T. S. SOFIANIDOU. 2001. Bats (Mammalia: Chiroptera) of the Eastern Mediterranean. Part 2. New records and review of distribution of bats in Greece. Acta Soc. Zool. Bohem. 65: 279–346.
HELVERSEN, O.v. (προσωπική επικοινωνία).
HUTSON, A.M., AULAGNIER, S., BENDA, P., KARATAŞ, A., PALMEIRIM, J. & PAUNOVIĆ, M. 2008. Miniopterus schreibersii. In: IUCN 2008. 2008 IUCN Red List of Threatened Species. <www.iucnredlist.org>. Downloaded on 24 November 2008.
ILIOPOULOU-GEORGUDAKI J. & J. C. ONDRIAS. 1978. Population variation in Miniopterus schreibersi from Greece. Βiοl. Gallο Hellenica 7: 153-156.
ILIOPOULOU-GEORGUDAKI J. 1977. Systematical study and geographic distribution of Chiroptera of Greece. PhD. Thesis, Faculty of Physlcs and Mathematics, University of Patras, 173 pp (in Greek, unpublished).
ILIOPOULOU-GEORGUDAKI J. 1986. The relationship between climatic factors and forearm length of bats: evidence from the chiropterofauna of Lesvos island (Greece - East Aegean). Mammalia 50: 475-482.
ILIOPOULOU-GEORGUDAKI J., A. LEGAKIS, I. ONDRIAS, L. PARASCHI, R. WEID. 1992. Chiroptera. pp 303-321. In: KARANDINOS M. (ed.). The red data book of threatened vertebrates of Greece. Hellenic Zoological Society-Hellenic Ornithological Society (in Greek).
IUCN 2007. Miniopterus schreibersi. In: IUCN 2007. European Mammal Assessment http://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/species/ema/species/ miniopterus_schreibersii.htm. Downloaded on 11 May 2007.
IVANOVA Τ. 2000. New data οn bats (Mammalia: Chiroptera) from the Eastem Rhodopes, Greece (Thrace, Evros). Histor. Natur Bulg. 11: 117-125.
IVANOVA, T. & A. GUEORGUIEVA 2004. Bats (Mammalia: Chiroptera) of the Eastern Rhodopes (Bulgaria and Greece) – species diversity, zoogeography and faunal patterns. - In: Beron P., Popov A. (eds). Biodiversity of Bulgaria. 2. Biodiversity of Eastern Rhodopes (Bulgaria and Greece). Pensoft & Nat. Mus. Natur. Hist., Sofia, 907-927.
KOCK D. 1974. Pupipare Dipteren νοn Säugetieren des nordostlichen Μittelmeerraumens (Ins.: Diptera). Senckenbergiana Βiοl. 55: 87-104.
ΛΕΓΑΚΙΣ, Α. 2007. Απειλούμενα, προστατευόμενα και ενδημικά είδη ζώων της Ελλάδας. Έκδοση 6.0. Ζωολογικό Μουσείο. Τμήμα Βιολογίας. Πανεπιστήμιο Αθηνών, σσ 124.
LINDBERG Κ. 1955. Notes sur les grottes de la Grèce. Acta Mus. Macedo Sci. Natur: Skopje 3: 41-69.
MILLER G. S. 1912. Catalogue of the Mammals of Western Europe (Europe exclusive of Russia) in the collection of the British Museum. London: British Museum (Natural History), 1019 pp.
NIETHAMMER J. 1962. Die Säugetiere νοn Korfu. Bonn. Ζοοl. Beitr. 13: 1-49.
NIETHAMMER J. 1974. Zur Verbreitung und Taxonomie griechischer Siiugetiere. Bonno Ζοοl. Beitr. 25: 28-55.
ΠΑΠΑΔΑΤΟΥ Ε. (αδημοσίευτα στοιχεία).
ΠΑΡΑΓΚΑΜΙΆΝ, Κ. 1992. Μελέτη του σπηλαιόβιου περιβάλλοντος του σπηλαίου Αλιστράτης Σερρών πριν την τουριστική του διευθέτηση. Δελτίο Ε.Σ.Ε. 20: 77-94.
PARAGAMIAN K., I. NIKOLOUDAKIS, E. PAPADATOU & E. SFAKIANAKI. 2004. Environmental study of the cave of Maroneia (Rodopi, Greece). Final report (in Greek). Hellenic Institute of Speleological Research, 176pp.
PIEPER H. 1965. Über einige Fledermaus-Parasiten aus Griechenland. Entomol. Ztschr. 75: 26-30.
PIEPER H. 1966. Über einige bemerkenswerte Kleinsäuger-Funde auf den Inseln Rhodos und Kos. Acta Βiοl. Hellen.
PIEPER H. 1977. Fledermäuse aus Schleiereulen-Gewoellen νοn der Insel Kreta. Ztschr. Säugetierk. 43: 7-12.
POHLE H. 1953. Über Fledertiere νοn Kreta. pp.: 14-20. In: ZIMMERMANN Κ., WETTSTEIN O. v., SIEWERT N. & RODRIGUES, L. 1999. Miniopterus schreibersii (Kuhl, 1817). In: The Atlas of European Mammals. Mitchell-Jones, A. J., Amori, G., Bogdanowicz, W., Kryštufek, B., Reijnders, P. J. H., Spitzenberger, F., Stubbe, M., Thissen, J. B. M., Vohralík, V. & Zima, J. (Eds.) pp. 154-155. Academic press, London.
STRINATI Ρ. 1955. Recherches biospeologiques en Attique. Stalactite, Soc. Suisse Speleol. 5(4): 7-9.
STRINATI Ρ. 1959. Mission Coiffait-Strinati en Macedonie, Grèce et Turquie (Avril - May 1955). Chiroptera. Mammalia 23: 72-76.
THEODOR O. 1967. An illustrated catalogue of the Rothschild collection of Nycteribidae (Diptera) in the British Museum (Natural History). London: Trust Brit. Mus. (Nat. Hist.), Publ. 655, 506 pp
1. Δάση
1.4. Εύκρατα Δάση = 2
2. Θαμνώνες = 1
3. Λιβάδια
3.1 Εύκρατα λιβάδια = 1
4. Υγρότοποι (εσωτερικοί)
4.1. Ποτάμια/Ρυάκια μόνιμης ροής [περιλαμβάνονται οι καταρράκτες] = 1
4.2. Ποτάμια/Ρυάκια παροδικής ροής = 1
4.3. Υγρότοποι με θαμνώδη βλάστηση = 1
4.4. Τυρφώνες, Έλη, Βάλτοι, κλπ = 1
4.5. Λίμνες γλυκού νερού [άνω των 80 στρεμμάτων] = 2
4.6. Εποχιακές/περιοδικές λίμνες [άνω των 80 στρεμμάτων] = 2
4.7. Μόνιμα τέλματα και λιμνούλες (pools) με γλυκό νερό [κάτω των 80 στρεμμάτων] = 1
4.8. Εποχιακά/περιοδικά τέλματα και λιμνούλες (pools) με γλυκό νερό, υγρά λιβάδια [κάτω των 80 στρεμμάτων] = 1
6. Σπήλαια και υπόγεια ενδιαιτήματα (χερσαία) = 1
6.1. Σπήλαια = 1
6.2. Άλλα υπόγεια ενδιαιτήματα = 1
8. Ακτές
8.3. Εκβολές ποταμών = 2
9. Τεχνητά – Χερσαία
9.1. Καλλιέργειες (δημητριακά, ορυζώνες, κλπ) = 2
9.2. Βοσκότοποι που διαχειρίζονται, φυτεύονται ή λιπαίνονται = 2
9.4. Αστικοί Κήποι = 1
10. Τεχνητά - υδρόβια
10.1. Ταμιευτήρες νερού (άνω των 80 στρεμμάτων) = 2
10.2. Δεξαμενές αλλά και λιμνούλες για πότισμα ζώων (κάτω των 80 στρεμμάτων) = 2