ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ
------------
Το κοινό δελφίνι απαντάται πια σε λίγες περιοχές της Μεσογείου – Θάλασσα του Άλποραν, Μάλτα, Ακτή Αλγερίας, Τυνησίας, Ν.Α. Τυρρηναϊκή Θάλασσα, Ιόνιο και Αιγαίο Πέλαγος (Bearzi et al., 2003).
Στην Ελλάδα συναντάται στο εσωτερικό Ιόνιο, στον Κορινθιακό Κόλπο, στο Θρακικό Πέλαγος, στις Βόρειες Σποράδες, στον Σαρωνικό Κόλπο, τον Νότιο Ευβοϊκό, τα Δωδεκάνησα (Frantzis et al., 2003), τον βόρειο Ευβοϊκό και Παγασητικό, στις Κυκλάδες, στο βορειοανατολικό Αιγαίο (μεταξύ των ελληνικών νησιών και των τουρκικών ακτών) και στο Θερμαϊκό (Frantzis et al. unpublished data).
Αλιευτικά πεδία ΦΑΟ: Κεντρική Μεσόγειος (Υποπεριοχή 37.2) - Ιόνιο (37.2.2) και Ανατολική Μεσόγειος (Υποπεριοχή 37.3) - Αιγαίο (37.3.1)
Με βάση τα άφθονα ποιοτικά και τα περιορισμένα ποσοτικά διαθέσιμα στοιχεία, ο υποπληθυσμός του κοινού δελφινιού της Μεσογείου έχει μειωθεί πάνω από 50% τα τελευταία 30 με 45 χρόνια. Η μείωση ή τα αίτια της δεν έχουν εξαλειφθεί, δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένα και μπορεί να μην είναι αναστρέψιμα. Τα συμπεράσματα αυτά βασίζονται στην κρίση ερευνητών της περιοχής της Μεσογείου που έχουν παρατηρήσει μείωση του αριθμού κοινών δελφινιών και του βαθμού εξάπλωσης τους, καθώς και υποβάθμιση της ποιότητας του ενδιαιτήματος τους στη Μεσόγειο σε μεγάλη έκταση. Αν και δεν υπάρχει ένας επίσημος δείκτης αφθονίας για την αριθμητική τους μείωση, υπάρχουν στοιχεία που να επιβεβαιώνουν την μείωση, βάσει της σταδιακής εξαφάνισης του είδους από την Αδριατική, τη Θάλασσα των Βαλεαρίδων, τη θάλασσα της Λιγουρίας και τη λεκάνη της Προβηγγίας, την σημαντική μείωση στο ανατολικό Ιόνιο και την αποδοχή του γεγονότος ότι η μείωση της αφθονίας σχετίζεται με τη μεγάλη (αν και μη ποσοτικοποιημένη) μείωση στο βαθμό εξάπλωσης (Reeves and Notarbartolo di Sciara, 2006).
Τα πιο πρόσφατα στοιχεία όμως από την περιοχή του Καλάμου, στο Ιόνιο Πέλαγος υποδεικνύουν ότι η δραματική μείωση των κοινών δελφινιών στην περιοχή από 150 άτομα το 1996 σε 15 το 2007 οφείλεται στην έλλειψη τροφής λόγω υπεραλίευσης (Bearzi, 2008).
-------------
Αν και το κοινό δελφίνι απαντάται σε πολλές περιοχές των Ελληνικών θαλασσών, τα υπάρχοντα δεδομένα υποδεικνύουν ότι από αριθμητικής άποψης, το Θρακικό Πέλαγος μάλλον φιλοξενεί το πιο πολυάριθμο κομμάτι του ελληνικού υποπληθυσμού (Frantzis et al. unpublished data).
Ο χαρακτηρισμός των κοινών δελφινιών της Μεσογείου ως υποπληθυσμός βασίζεται σε μία σειρά συμπερασμάτων. Οι γενετικές μελέτες δείχνουν μία σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ των πληθυσμών Ατλαντικού και Μεσογείου, ενώ τα επίπεδα ρυπαντών υποδεικνύουν μία σχετική απομόνωση του πληθυσμού. Ανταλλαγή γενετικού υλικού υπάρχει μόνο όσον αφορά τα κονά δελφίνια της θάλασσας του Άλμποραν και του Ατλαντικού. Στην ανατολική Μεσόγειο υπάρχουν λίγες ενδείξεις για μετακίνηση κοινών δελφινιών μεταξύ του Αιγαίου και της θάλασσας του Μαρμαρά και της Μαύρης θάλασσας. Υπάρχουν μορφομετρικές διαφορές όσον αφορά τα κρανία και παράλληλα ασήμαντες γενετικές διαφορές μεταξύ κοινών δελφινιών της Μεσογείου και της Μαύρης θάλασσας. Ανταλλαγή γενετικού υλικού ίσως υπάρχει. Παρ’ όλα αυτά, μεταξύ του Αιγαίου και της θάλασσας του Άλμποραν φαίνεται να υπάρχουν απομονωμένες εναπομείνασες ομάδες. Ουσιαστικά (με την επιφύλαξη της λίγης έρευνας που έχει γίνει στις ακτές της Βόρειας Αφρικής) έχει απομείνει ένα μικρό ποσοστό του πάλαι ποτέ μεγάλου Μεσογειακού υποληθυσμού κοινού δελφινιού (Reeves and Notarbartolo di Sciara, 2006).
Ένας πολύ μικρός πληθυσμός λίγων δεκάδων κοινών δελφινιών ζει απομονωμένος στον Κορινθιακό Κόλπο, σε νερά με βάθος 500 – 900 μέτρα, όπου επιβιώνουν μόνο με τη μορφή μεικτών, συμβιωτικών ομάδων με ζωνοδέλφινα (Frantzis and Herzing, 2002).
Στην περιοχή του Καλάμου, στο Ιόνιο Πέλαγος απαντάται ένας επίσης απομονωμένος πια, τοπικός πληθυσμός κοινού δελφινιού, ο οποίος όμως έχει μειωθεί δραματικά, από 150 άτομα το 1996 σε 15 το 2007 (Bearzi, 2008). Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990, ο πληθυσμός αυτός εξαπλωνόταν νότια μέχρι και τη Ζάκυνθο και τις ακτές της ΒΑ Πελοποννήσου (Frantzis et al., 2003), όμως σήμερα περιορίζεται κυρίως στα νότια της Λευκάδας (Bearzi, 2008). Ο πληθυσμός αυτός είναι ο τελευταίος σε ολόκληρο το Ιόνιο και την Αδριατική.
Δεν υπάρχει ποσοτική εκτίμηση του υποπληθυσμού κοινών δελφινιών της Ελλάδας, αλλά μόνο συμπερασματικές πρόχειρες εκτιμήσεις βασισμένες σε καταγραφές μέρους του πληθυσμού, δειγματοληψίες και στην κρίση ερευνητών. Βάσει αυτών, ο υποπληθυσμός της Ελλάδας θα μπορούσε θεωρητικά να αριθμεί από ένα ελάχιστο δυνατό αριθμό 750 ατόμων, έως το μέγιστο πιθανό αριθμό των 4.200 ατόμων. ΕΙΟΝΕΤ
7.1. Ανοιχτή θάλασσα. Κυρίως σε περιοχές με βάθη έως 200 μέτρα και κοντά στην ακτή. Στο Θρακικό Πέλαγος όπου όμως τα βάθη είναι σχετικά μικρά λόγω του πλατώ που υπάρχει συναντάται αρκετά μακριά από τις ακτές, ενώ στον Κορινθιακό Κόλπο ζει σε νερά με βάθος 500 – 900 μέτρα (Frantzis, 2007).
7.2. Ρηχά νερά [συνήθως με βάθος μικρότερο των 6μ στην άμπωτη, περιλαμβάνει κόλπους και στενά].
Το κοινό δελφίνι τρέφεται κυρίως με ψάρια. Σύμφωνα με στοιχεία από την περιοχή του εσωτερικού Ιονίου, η δίαιτα του αποτελείται κατά κύριο λόγο από σαρδέλες, φρίσσες και γαύρους (80%), ζαργάνες, γαδοειδή (10%), κεφαλόποδα (5%), κ.α. (Bearzi, 2008). Αν και λαμβάνοντας υπόψη τον παγκόσμιο πληθυσμό μπορεί να καταδύεται για την τροφή του έως 300 μ. και για περισσότερο από 8 λεπτά, όταν ζει σε παράκτιες περιοχές οι καταδύσεις του είναι πολύ πιο μικρές σε βάθος και διάρκεια (Frantzis and Alexiadou, 2003).
Το μέσο μήκος ενός ωριμου κοινού δελφινιού της Μεσογείου είναι περίπου 2 μέτρα (μέγιστο μήκος για αρσενικά 2,22 μ. και για θηλυκά 2,08 μ.) και μέσο βάρος 90 κιλά. Αν και η μέγιστη ηλικία των κοινών δελφινιών είναι άγνωστη, τοποθετείται μεταξύ των 20 ετών (μάλλον πολύ μικρή εκτίμηση) και των 50 ετών. Τα αρσενικά φθάνουν σε αναπαραγωγική ωριμότητα σε ηλικία 6 -7 ετών, ενώ τα θηλυκά 5 – 12 ετών. Η κύηση διαρκεί περίπου 10 - 11 μήνες. Οι περισσότερες γεννήσεις παρατηρούνται τον Αύγουστο (Frantzis and Alexiadou, 2003).
- μειωμένη διαθεσιμότητα τροφής λόγω υπεραλίευσης, παράνομης αλιείας και υποβάθμισης ενδιαιτήματος
- ηθελημένη θανάτωση από αλιείς, αν και δεν προκαλούν ζημιές στην παράκτια αλιεία
- παρεμπίπτουσα αλιεία (Frantzis, 2007)
- χημική ρύπανση με απότέλεσμα την εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος και αναπαραγωγικές δυσλειτουργίες - σύμφωνα με στοιχεία από την υπόλοιπη Μεσόγειο Θάλασσα
- κλιματική αλλαγή και αυξημένες θερμοκρασίες του θαλάσσιου περιβάλλοντος - σύμφωνα με στοιχεία από την υπόλοιπη Μεσόγειο Θάλασσα (Bearzi et al., 2003).
Άλλη
11. Άλλη: ηθελημένη θανάτωση και μειωμένη διαθεσιμότητα τροφής λόγω υπεραλίευσης, παράνομης αλιείας και υποβάθμισης ενδιαιτήματος
Οδηγία των Οικότοπων 92/43/ΕΟΚ (Annex II), Σύμβαση Βέρνης (Appendix IΙ), Βόννης (Appendix I), CITES (Appendix I), Βαρκελώνη (Annex II) και Συνθήκη ACCOBAMS.
Αν και απαντάται σε 2 περιοχές Natura 2000, τις GR2220003 (Εσωτερικό Αρχιπέλαγος Ιονίου) και GR1430004 (Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου - Βορείων Σποράδων), δεν έχει ληφθεί ΚΑΝΕΝΑ μέτρο προστασίας σε σχέση με το συγκεκριμένο είδος.
---------
• Bearzi G., Reeves R., Notarbartolo Di Sciara G., Politi E., Cañadas A., Frantzis A., Mussi B. 2003. Ecology, status and conservation of short-beaked common dolphins Delphinus delphis in the Mediterranean Sea. Mammal Rev. Volume 33, No. 3, 224–252.
• Bearzi G., Agazzi S., Gonzalvo J., Costa M., Bonizzoni S., PolitiE., Piroddi C., Reeves R. 2008. Overfishing and the disappearance of short-beaked common dolphins from western Greece. Endang Species Res 5: 1–12.
• ΕΙΟΝΕΤ
• Frantzis A., Herzing D.L. 2002. Mixed-species associations of striped dolphins (Stenella coeruleoalba), short-beaked common dolphins (Delphinus delphis), and Risso’s dolphins (Grampus griseus) in the Gulf of Corinth (Greece, Mediterranean Sea). Aquat. Mamm. 28:188–197
• Frantzis Α., Alexiadou P. Cetaceans of the Greek Seas. HCMR Monographs on Marine Sciences. Athens, 2003.
• Frantzis A., Alexiadou P., Paximadis G., Politi E. Gannier A., Corsini-Foka M. 2003. Current knowledge on the cetacean fauna of the Greek Seas. J. Cetacean Res. Manage. 5(3):219-232.
• Frantzis Α., 2007. Fisheries Interactions with Cetacean Species in Hellas. p.p. 275-279. In: Papaconstantinou C. et al. (ed). State of Hellenic Fisheries. HCMR. 2007.
• Reeves R., Notarbartolo di Sciara G. (compilers and editors). 2006. The status and distribution of cetaceans in the Black Sea and Mediterranean Sea. IUCN Centre for Mediterranean Cooperation, Malaga, Spain. 137 pp.
7. Θαλάσσια
7.1. Ανοιχτά
7.2. Ρηχά νερά [συνήθως με βάθος μικρότερο των 6μ στην άμπωτη, περιλαμβάνει κόλπους και στενά]