ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ
-----------
Η Ορτυκομάνα αναπαράγεται στην Ευρώπη και την Ασία, (από τη Γαλλία και Βρετανία μέχρι την κεντρική Σιβηρία και βορειοδυτική Κίνα). Διαχειμάζει στην νοτιοανατολική Αφρική (από το νότιο Ζαΐρ και τη νότια Τανζανία μέχρι τη βορειοανατολική Νότια Αφρική). Η Ελλάδα βρίσκεται κοντά στα νοτιότερα όρια εξάπλωσης του είδους στην Ευρώπη (αλλά έξω από αυτά). Στη χώρα μας παρατηρείται μόνο ως μεταναστευτικό κατά τις μεταναστευτικές περιόδους (Απρίλιο – Μάιο και Σεπτέμβριο – Οκτώβριο).
Εκτιμάται ότι οι περιοχές από όπου περνά η Ορτυκομάνα από την Ελλάδα είναι κυρίως τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και λιγότερο η Κρήτη ή η ηπειρωτική χώρα ενώ δεν υπάρχουν αναφορές από τη δυτική Ελλάδα ή τα νησιά του Ιονίου πελάγους (del Hoyo et al 1996, Handrinos and Akriotis 1997).
Ελάχιστα είναι γνωστά για την Ορτυκομάνα στην Ελλάδα σχετικά με τους αριθμούς και τις περιοχές από όπου περνά μιας και πρόκειται για είδος που δεν εντοπίζεται εύκολα.
Μονοτυπικό είδος
Ο πληθυσμός που αναπαράγεται στην Ευρώπη μεταναστεύει στην Αφρική μέσω δύο κυρίως οδών: της δυτικής, μέσω Αλγερίας και Μαρόκου και της ανατολικής, που είναι και η σημαντικότερη, μέσω της Αιγύπτου. Σπάνια διασχίζει τη Μεσόγειο μεταξύ των δύο αυτών οδών, γι αυτό και οι αναφορές του είδους από τη Κρήτη είναι ελάχιστες (del Hoyo et al. 1996, Handrinos and Akriotis 1997).
Ο μεγαλύτερος αναπαραγόμενος πληθυσμός του είδους στην Ευρώπη βρίσκεται στην (ευρωπαϊκή) Ρωσία όπου εκτιμάται ότι αναπαράγονται 1.000.000 – 1.500.000 ζευγάρια (Birdlife International 2004, IUCN 2007). Αν σε αυτά προστεθεί και ο Ασιατικός πληθυσμός της Ρωσίας που εκτιμάται σε 515.000 – 1.240.000 ζευγάρια προκύπτει ένας παγκόσμιος πληθυσμός 1.815.000-3.240.00 ζευγάρια ή 5.45-9,72 εκατομμύρια άτομα (IUCN 2007).
Ο πληθυσμός του είδους μειώνεται και εκτιμάται ότι θα μειωθεί κατά 10% την επόμενη δεκαετία εξαιτίας της αλλαγής πρακτικής στη γεωργία ιδιαίτερα στη Ρωσία. Ειδικά για τον ασιατικό πληθυσμό η μείωση εκτιμάται θα είναι της τάξης του 20%. Για την Ελλάδα δεν υπάρχουν εκτιμήσεις για τον αριθμό που περνά κατά τη μετανάστευση.
Τα λιβάδια, οι λειμώνες και οι λιβαδικές εκτάσεις με πολύ πυκνή και υψηλή βλάστηση αποτελούν τις σημαντικότερες περιοχές διατροφής και αναπαραγωγής του είδους. Επίσης, οι υγρότοποι αλλά και οι γεωργικές καλλιέργειες περιστασιακά αποτελούν περιοχές όπου απαντά η Ορτυκομάνα.
Η Ορτυκομάνα μεταναστεύει κατά τη νύχτα πετώντας σε χαμηλό υψόμετρο και συχνά χτυπά σε φάρους ή άλλα ψηλά κτίρια.
Η εντατικοποίηση της γεωργίας, η μετατροπή των λιβαδιών σε γεωργική γη και το παράνομο κυνήγι είναι οι κυριότερες απειλές του είδους στην Ελλάδα. Ωστόσο, δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις των παραπάνω προβλημάτων στον αριθμό των Ορτυκομανών στην Ελλάδα.
Το πιο πρόσφατο περιστατικό παράνομης θανάτωσης τουλάχιστον 32 Ορτυκομανών ήταν στη Λέσβο τον Σεπτέμβριο 2007 με τη χρήση ηχομιμητικών συσκευών (Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία 2007. Δελτίο Τύπου 2007).
Η Ορτυκομάνα περιλαμβάνεται στα παρακάτω:
1. Κοινοτική Οδηγία 79/409 «για την προστασίας των πουλιών και των βιοτόπων τους», Παράρτημα Ι
2. Σύμβαση της Βέρνης, παράρτημα ΙΙ.
Για το είδος έχει συνταχθεί Σχέδιο Δράσης (ωστόσο πριν την αποκάλυψη των αναπαραγόμενων πληθυσμών στην Ρωσία) (Heredia).
ΟΧΙ
BirdLife International 2004. Birds in Europe – Population estimates, trends and conservation status. Cambridge, UK, BirdLife International (BirdLife Conservation Series No 12).
del Hoyo J, A. Elliott and J. Sargatal. 1996. Handbook of the Birds of the World Vol. 3. BirdLife International. Lynx Editions.
BirdLife International 2006. Crex crex. In : IUCN 2007. 2007 IUCN Red List of Threatened species. www.iucnredlist.org
Handrinos G. and T. Akriotis 1997. The birds of Greece. C. Helm, A & C Black, London.
Heredia Β., L. Rose and M. Painter 1996. Globally threatened birds in Europe – Action plans. Council of Europe Publishing, Birdlife International.
3. Λιβάδια
3.1 Εύκρατα λιβάδια
3.1.1. Χορτολίβαδα = 1
3.1.2. Υπαλπικά και αλπικά λιβάδια = 1
3.1.3. Φυσικά ξέφωτα = 2
4. Υγρότοποι (εσωτερικοί)
4.10. Υγρότοποι τούνδρας = 1
4.11. Αλπικοί υγρότοποι [περιλαμβάνει αλπικά λιβάδια και εποχιακές συγκεντρώσεις από λιώσιμο χιονιού] = 2
9. Τεχνητά – Χερσαία
9.1. Καλλιέργειες (δημητριακά, ορυζώνες, κλπ) = 2
9.2. Βοσκότοποι που διαχειρίζονται, φυτεύονται ή λιπαίνονται = 9
10. Τεχνητά - υδρόβια
10.7. Αρδευόμενες εκτάσεις [περιλαμβάνει αρδευτικά κανάλια και ορυζώνες] = 2
10.9. Εγκιβωτισμοί και Αποστραγγιστικά κανάλια, τάφροι = 2