ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ
---------
Το είδος έχει ευρεία εξάπλωση στην Ευρασία και διαχειμάζει και στην Αφρική, όμως συνήθως οι πληθυσμοί είναι μικροί, διάσπαρτοι και τοπικοί.
Ο ελληνικός πληθυσμός είναι επί το πλείστον μεταναστευτικός ενώ το είδος φωλιάζει σε σχετικά μικρούς αριθμούς που έχουν διάσπαρτη χωροδιάταξη. Φωλιάζει, κυρίως, στον Αμβρακικό, αλλά και σε άλλους υγροτόπους της Μακεδονίας, Θρακης, Στερεάς Ελλάδος και Πελοποννήσου. Κατά την μετανάστευση, απαντάται σε όλη σχεδόν την Ελλάδα, τόσο σε υγρότοπους όσο και κλειστούς θαλάσσιους κόλπους, ενώ ελάχιστα πουλιά διαχειμάζουν στην χώρα μας.
Οι γνώσεις μας για το είδος στην Ελλάδα είναι ακόμη περιορισμένες, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι ο σημαντικότερος πληθυσμός είναι μόνον αυτός του Αμβρακικού, ενώ όλοι οι άλλοι έχουν μειωθεί ή συντηρούν πολύ μικρούς και ευάλωτους πληθυσμούς. Ο πληθυσμός του Αμβρακικού έχει λιγότερα από 250 ώριμα άτομα και είναι συγκεντρωμένος σε μία μόνο περιοχή (ευρύτερη περιοχή των ΒΔ υγρότοπων του Λούρου). Λόγω του μικρού του πληθυσμού, το είδος είναι ιδιαίτερα ευάλωτο στην λαθροθηρία, που είναι έντονη στην κύρια περιοχή φωλιάσματος (Αμβρακικός).
---------
Ό αναπαραγόμενος πληθυσμός έχει κατακερματισμένη και ασυνεχή κατανομή, από την Θράκη μέχρι την Στερεά Ελλάδα και την Β.Δ Πελοπόννησο. Με εξαίρεση τον Αμβρακικό, στους περισσότερους υγρότοπους των περιοχών αυτών μάλιστα, δεν φωλιάζει κάθε χρόνο και όταν αναπαράγεται, ο πληθυσμός δεν ξεπερνά τα λίγα ζευγ. ανα περιοχή. Ελάχιστα άτομα διαχειμάζουν στην Ελλάδα, κυρίως σε νότιες περιοχές, στην Κρήτη κλπ., ενώ κατά την μετανάστευση το είδος απαντάται σχεδόν παντού, ακόμη και σε θαλάσσιες περιοχές.
Το είδος έχει εντοπισθεί να φωλιάζει κατά το πρόσφατο παρελθόν σε 24 περιοχές (Zogaris and Handrinos, 2003). Οι σημαντικότερη περιοχή για την αναπαραγωγή του είδους στην Ελλάδα είναι το μεγάλο σύγμπλεγμα υγρότόπων στην λιμνοθάλασσα Ροδιά- Βάλτος Ροδιάς-Ζώνη Πλημμυρών Λούρου στον ΒΔ Αμβρακικό με 50 έως 80 ζεύγη (Zogaris, 2001, Zogaris and Handrinos, 2003). Όλες οι άλλες γνωστές περιοχές όπου φωλιάζει τον είδος στην Ελλάδα φαίνεται ότι συγκροτούν λιγότερα από 30 ζεύγη. Σημαντικές περιοχές είναι οι ακόλουθες: η Χειμαδίτιδα με περίπου 30 ζεύγη , οι υγρότοποι της Ηπείρου (έλος Καλοδικίου, λίμνη Ιωαννίνων, λίμνη της Καστοριάς, λίμνη Κερκίνης, και ορισμένοι υγρότοποι της Θράκης (κυρίως Λίμνη Ισμαρίδα, Δέλτα Εβρου). Όμως, πρόσφατα επιβεβαιώθηκε η δημιουργία νέου αναπαραγόμενου πληθυσμού στον Σχινιά Μαραθώνα Αττικής (περίπου 5-10 ζεύγη το 2006). Επίσης επιβεβαιώθηκε το φώλιασμα μικρού πληθυσμού για πρώτη φορά το 2005 στους καλαμιώνες της Λιμνοθάλασσας Πρόκοπος και στο έλος της Λάμιας (Καρδακάρη κ.α. 2006).
Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο αναπαραγόμενος πληθυσμός σε πολλές περιοχές έχει μειωθεί (Zogaris and Handrinos, 2003). Επίσης, πολλές περιοχές που φιλοξενούσαν τακτικά το είδος κατά την μετανάστευση, έχουν πλέον υποβαθμιστεί και η παρουσία Bαλτόπαπιας εκεί δεν είναι πια τακτική (π.χ. Παραλίμνη Βοιωτίας, υγρότοπος Καρύστου). Ο πληθυσμός της χώρας υπολογίζεται στα 130 - 250 αναπαραγόμενα ζευγάρια ενώ τη δεκαετία του '80 είχε εκτιμηθεί στα 300 - 400 ζευγάρια (Handrinos and Akriotis, 1997). Μεγαλύτεροι πληθυσμοί παρατηρούνται κατά την φθινοπωρινή και εαρινή μετανάστευση. Σχετικά λίγα άτομα διαχειμάζουν στην Ελλάδα μόνο σε λίγες περιοχές (π.χ. Λ. Βόλβη, Κρήτη), ενώ αρκετά πουλιά (50 έως 100 άτομα) παραμένουν στον Αμβρακικό έως τον Δεκέμβριο.
Είναι κατεξοχήν είδος των υγροτόπων γλυκού νερού, κυρίως με την παρουσία πυκνής αναδυόμενης βλάστησης και λίμνες ή τάφρους. Συχνά απαντά μέσα σε εκτάσεις με νούφαρα και σε πυκνά, πλημμυρισμένα υγρά λιβάδια. Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι το είδος αποφεύγει οικότοπους με υφάλμυρα ή με αλμυρά νερά κατά το φώλιασμα, ενώ απαντά και σε υφάλμυρα νερά κατά τη μετανάστευση και τον χειμώνα (Handrinos and Akriotis, 1997, Zogaris and Handrinos, 2003).
Η αποξήρανση και υποβάθμιση των υγροτόπων γλυκού νερού (ενατικοποίηση της γεωργίας, υπεράντληση, φράγματα κλπ), η έντονη λαθροθηρία (ιδιαίτερα στον Αμβρακικό), η ενόχληση κατά την κυνηγετική δραστηριότητα, η απώλεια ενδιαιτημάτων αναπαραγωγής λόγω γρήγορης ξήρανσης αργά την άνοιξη και η παγίδευση σε δίχτυα ψαράδων, τουλάχιστον στις Λ. Ζάζαρη και Χειμαδίτιδα (Δ. Μπούσμπουρας, προσ. επικ.)
- Οδηγία 79/409/ΕΟΚ. Παρ. Ι
- Σύμβαση Βέρνης, Παρ. III
- Σύμβαση Βόννης, Παρ. II
- Σύμβαση CITES, Παρ. Ι Α
Ο κύριος όγκος του αναπαραγόμενου στην Ελλάδα πληθυσμού, απαντάται σε περιοχές του δικτύου ΖΕΠ / Natura 2000.
----------
Καρδακάρη, Ν., Π. Λατσούδης, Γ. Ρήγας, και Κ. Παπακωνσταντίνου. 2006. Τα πουλιά της Περιοχής Υγροτόπων Στροφιλιάς- Κοτυχίου. ΟΙΚΟΣ ΕΠΕ, Τ.Ε.Δ.Κ. Αχαϊας.
Zogaris, S. (2001). Wetland Birds at Amvrakikos (Greece): Habitat Use Assessment For Monitoring Threatened Species. MSc. Ecology Dissertation. School of Biological Sciences, University of Wales, Bangor.
Zogaris, S. & Handrinos, G. (2002). The breeding status of the Ferruginous Duck in Greece and habitat use at its national stronghold. Ferruginous Duck: From Research to Conservation. International Meeting Proceedings. 11-12 Oct. 2002. Sofia, Bulgaria. IUCN – SSC/WI. Pp. 67-71.
Μπούσμπουρας, Δ.. Προσ. επικ.
3. Λιβάδια
3.1 Εύκρατα λιβάδια
3.1.5. Χέρσα εδάφη = 9
4. Υγρότοποι (εσωτερικοί)
4.1. Ποτάμια/Ρυάκια μόνιμης ροής [περιλαμβάνονται οι καταρράκτες] = 2
4.2. Ποτάμια/Ρυάκια παροδικής ροής = 9
4.3. Υγρότοποι με θαμνώδη βλάστηση = 9
4.4. Τυρφώνες, Έλη, Βάλτοι, κλπ = 1
4.5. Λίμνες γλυκού νερού [άνω των 80 στρεμμάτων] = 1
4.6. Εποχιακές/περιοδικές λίμνες [άνω των 80 στρεμμάτων] = 1
4.7. Μόνιμα τέλματα και λιμνούλες (pools) με γλυκό νερό [κάτω των 80 στρεμμάτων] = 1
4.8. Εποχιακά/περιοδικά τέλματα και λιμνούλες (pools) με γλυκό νερό, υγρά λιβάδια [κάτω των 80 στρεμμάτων] = 1
4.9. Πηγές = 2
4.13. Μόνιμα εσωτερικά δελταϊκά συστήματα = 1
4.14. Μόνιμες αλμυρές, υφάλμυρες ή αλκαλικές λίμνες = 2
4.15. Εποχιακές/περιοδικές αλμυρές, υφάλμυρες ή αλκαλικές λίμνες και πεδία = 9
4.16. Μόνιμα αλμυρά, υφάλμυρα ή αλκαλικά έλη και λιμνούλες (ponds) = 1
4.17. Εποχιακά/περιοδικά υφάλμυρα ή αλκαλικά έλη και λιμνούλες (pools) = 1
7. Θαλάσσια
7.1. Ανοιχτή θάλασσα = 2
7.2. Ρηχά νερά [συνήθως με βάθος μικρότερο των 6μ στην άμπωτη, περιλαμβάνει κόλπους και στενά] = 2
8. Ακτές
8.3. Εκβολές ποταμών = 2
8.4. Περιοδικά κατακλυζόμενες ιλυώδεις και αμμώδεις περιοχές και αλίπεδα χωρίς βλάστηση = 2
8.5. Περιοδικά κατακλυζόμενα έλη [περιλαμβάνει αλμυρόβαλτους] = 2
8.6. Παράκτιες υφάλμυρες/αλμυρές λιμνοθάλασσες με τουλάχιστον μια ένωση με τη θάλασσα = 2
8.7. Παράκτιες λιμνοθάλασσες γλυκού νερού και λιμνοθάλασσες γλυκού νερού σε δέλτα = 1
10. Τεχνητά - υδρόβια
10.1. Ταμιευτήρες νερού (άνω των 80 στρεμμάτων) = 2
10.2. Δεξαμενές αλλά και λιμνούλες για πότισμα ζώων (κάτω των 80 στρεμμάτων) = 2
10.3. Δεξαμενές Υδατοκαλλιέργειας = 2
10.4. Τηγάνια αλυκών, αλυκές = 2
10.5. Ανασκαφές (ανοιχτές) = 2
10.6. Βιολογικοί καθαρισμοί, λεκάνες οξείδωσης = 9
10.7. Αρδευόμενες εκτάσεις [περιλαμβάνει αρδευτικά κανάλια και ορυζώνες] = 2
10.8. Εποχιακά πλημμυριζόμενες αγροτικές γαίες = 1
10.9. Εγκιβωτισμοί και Αποστραγγιστικά κανάλια, τάφροι = 1
10.10. Καρστικά και άλλα υπόγεια υδρολογικά συστήματα [ανθρωπογενή] = 2