Talpa stankovici
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ
----------
Είναι είδος ενδημικό των νοτιοδυτικών Βαλκανίων που εξαπλώνεται στη νότια Σερβία, Μαυροβούνιο, Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Ελλάδα και πιθανότατα στην Αλβανία.
Εξάπλωση στην Ελλάδα: Δ. Μακεδονία, ΄Ηπειρος, Θεσσαλία (μόνον όρος ΄Ολυμπος), Νησιά Ιονίου (μόνο Κέρκυρα). Όπως προκύπτει από πρόσφατα δεδομένα μας, πιθανότατα αρκετοί ή όλοι οι πληθυσμοί που έχουν εντοπιστεί στη νοτιότερη Ελλάδα (Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησος, υπόλοιπα νησιά Ιονίου) ανήκουν και αυτοί στο ίδιο είδος. Επίσης, ερευνάται αν η περιοχή εξάπλωσης του είδους είναι ακόμη ευρύτερη.
Αν και σε σχέση με τα άλλα δύο είδη του γένους Talpa υπάρχουν περισσότερα δεδομένα (βιβλιογραφικά και αδημοσίευτα προσωπικά) για την εξάπλωση του είδους, ωστόσο δεν υπάρχουν καθόλου στοιχεία για την αφθονία και πυκνότητα των πληθυσμών του. Γι’ αυτό δεν είναι δυνατή η εφαρμογή των κριτηρίων της IUCN για την ένταξη του είδους σε μια από τις κατηγορίες κινδύνου (CR, EN, VU και NT). Αν και αρκετοί πληθυσμοί του είδους δέχονται ανθρωπογενείς πιέσεις που οδηγούν σε συρρίκνωση/απώλεια των ενδιαιτημάτων τους, το Talpa stankovici μπορεί να θεωρηθεί Μειωμένου Ενδιαφέροντος (LC) κυρίως επειδή έχει σχετικά ευρεία εξάπλωση στον ελληνικό χώρο.
Αρχικά είχε θεωρηθεί ως υποείδος του Talpa romana (T.r. stankovici), αργότερα όμως επιβεβαιώθηκε με ενζυμική ανάλυση η κατάταξή του ως ανεξάρτητου είδους.
Ενδημικό της Βαλκανικής. Στην Ελλάδα απαντάται σε ημιορεινές και ορεινές περιοχές της δυτικής Μακεδονίας και της Ηπείρου, καθώς και στην Κέρκυρα. Παλαιότερες αναφορές για την παρουσία του είδους σε άλλες περιοχές (π.χ. όρος ΄Ολυμπος) απαιτούν επιβεβαίωση. Αδημοσίευτα στοιχεία μας δείχνουν ότι το είδος εξαπλώνεται και νοτιότερα, κυρίως σε ορεινές περιοχές.
Το μέγεθος του συνολικού ελληνικού πληθυσμού όσο και των επιμέρους είναι άγνωστο. Το είδος δεν φαίνεται να είναι σπάνιο στη βορειοδυτική Ελλάδα και έχει καταγραφεί με βεβαιότητα από τουλάχιστον 20 περιοχές της δυτικής Μακεδονίας και Ηπείρου. Λόγω του εδαφόβιου χαρακτήρα του παρουσιάζει συχνά κατακερματισμένο πρότυπο εξάπλωσης.
Είναι μάλλον ευρύοικο είδος και απαντάται στα ενδιαιτήματα με τους εξής κωδικούς (σε παρένθεση οι κωδικοί καταλληλότητας του ενδιαιτήματος): 1.1.2 (1), 1.1.3 (1), 2.2 (2), 3.1.1 (1), 3.1.2 (1), 3.1.3 (1), 3.1.5 (1), 9.2 (9). Ως προς το υψόμετρο απαντάται σχεδόν από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 2.300 m. Τοπικά ίσως να ζει σε συμπατρία με την T. caeca, όχι όμως με την T. europaea.
Το είδος απειλείται από: α) ανθρωπογενή απώλεια/υποβάθμιση του ενδιαιτήματος λόγω γεωργικών καλλιεργειών (Κωδ. 1.1.1), αλλαγής διαχειριστικού καθεστώτος (Κωδ. 1.2.2), ανάπτυξης διαφόρων υποδομών (Κωδ. 1.4), πυρκαγιών (Κωδ.1.7), β) ρύπανση που επηρεάζει τα ενδιαιτήματα και/ή το είδος και κυρίως λόγω γεωργικής ρύπανσης (Κωδ. 6.2.1), γ) φυσικές καταστροφές λόγω καταιγίδων/πλημμυρών και πυρκαγιών (Κωδ. 7.2 και 7.4), δ) αλλαγές στη δυναμική των ιθαγενών ειδών λόγω θηρευτών και παθογόνων/παρασίτων (Κωδ. 8.2 και 8.5) και ε) ανθρωπογενή ενόχληση λόγω δραστηριοτήτων αναψυχής και τουρισμού (Κωδ. 10.1).
Το είδος προστατεύεται από την εθνική νομοθεσία (Π.Δ. 67/1981, Πίνακας 2) και ζει σε λίγες από τις ελληνικές προστατευόμενες περιοχές του Δικτύου Natura 2000.
Δεν χρησιμοποιείται κατά οποιονδήποτε τρόπο από τον άνθρωπο.
1. Filippucci, M.G., Nascetti, G., Capanna, E. & Bullini, L. (1987): Allozyme variation and systematics of European moles of the genus Talpa (Mammalia, Insectivora). Journal of Mammalogy, 68:487-499.
2. Kryštufek, B. (1994): The taxonomy of blind moles (Talpa caeca and T. stankovici, Insectivora, Mammalia) from south-eastern Europe. Bonner zoologische Beiträge, 45: 1-16.
3. Macdonald, D. & Barrett, P. (1993): Mammals of Britain and Europe. Collins, London.
4. Mitchel-Jones, A.J., Amori, G., Bogdanowicz, W., Kryštufek, B., Reijnders, P.J.H., Spitzenberger, F., Stubbe, M., Thissen, J.B.M., Vohralík, V. & Zima, J. (1999): The Atlas of European Mammals. Academic Press, London.
5. Niethammer, J. (1990): Talpa stankovici V. et E. Martino, 1931 - Balkan- Maulwurf. In: Handbuch der Säugetiere Europas, Band 3/I, pp. 141-144. Niethammer, J. & Krapp, F. (eds). AULA – Verlag, Wiesbaden.
6. Todorović, M., Dundjerski, Z. & Soldatović, B. (1987): Distribution of the mole species (Talpa) in the south-west region of the Balkans. Biologia Gallo-hellenica, 13: 119-126.
7. Vohralík, V. & Sofianidou, T. (1987): Small mammals (Insectivora, Rodentia) of Macedonia, Greece. Acta Universitatis Carolinae-Biologica 1985: 319-354.
8. Wilson, D.E. & Reeder, D.M. (eds) (2005): Mammal Species of the World (third edition). The Johns Hopkins University Press, Baltimore.
9. Σταματόπουλος, Κ. (αδημοσίευτα στοιχεία).
10. Τρυφωνόπουλος, Γ. & Θάνου, Ε. (αδημοσίευτες παρατηρήσεις).
11. Χονδρόπουλος, Β. Π., Φραγγεδάκη-Τσώλη Σ.Ε., (αδημοσίευτα στοιχεία).
1. Δάση
1.1. Εύκρατα Δάση
1.1.2 Φυλλοβόλα Πλατύφυλλα = 1
1.1.3. Ψυχρόβια Κωνοφόρα (ελάτη, μαύρη πεύκη κλπ) = 1
2. Θαμνώνες
2.2. Αείφυλλα – Πλατύφυλλα = 2
3. Λιβάδια
3.1 Εύκρατα λιβάδια
3.1.1. Χορτολίβαδα = 1
3.1.2. Υπαλπικά και αλπικά λιβάδια = 1
3.1.3. Φυσικά ξέφωτα = 1
3.1.5. Χέρσα εδάφη = 1
9. Τεχνητά – Χερσαία
9.2. Βοσκότοποι που διαχειρίζονται, φυτεύονται ή λιπαίνονται = 9