Cetorhinus maximus
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ
------------
Είναι κοσμοπολίτικο είδος και εξαπλώνεται τόσο στον Ατλαντικό όσο και στον Ειρηνικό ωκεανό. Απαντάται σε όλη τη Μεσόγειο συμπεριλαμβανομένων και των ελληνικών θαλασσών. Συλλήψεις του σε αλιευτικά εργαλεία έχουν καταγραφεί τόσο στο Ιόνιο όσο και στο Αιγαίο. Πρόκειται για είδος που εκτελεί εκτεταμένες μεταναστεύσεις.
Πρόκειται για μεγάλου μεγέθους πελαγικούς καρχαρίες που ζουν σε κρύα και εύκρατα νερά και είναι διηθητές. Η γεωγραφική τους εξάπλωση είναι ευρεία αλλά δε χαρακτηρίζεται ως άφθονο. Αλιευτικά δεδομένα δείχνουν ταχεία μείωση τοπικών πληθυσμών ύστερα από βραχυπρόθεσμη αλλά έντονη αλιευτική πίεση που ακολουθείται από πολύ αργή ή καθόλου πληθυσμιακή ανάκαμψη. Αίτιο της αλιείας του αποτελεί, τουλάχιστον έως ένα ποσοστό, η απαίτηση του διεθνούς εμπορίου για πτερύγια.
Στη Μεσόγειο και στις Ελληνικές θάλασσες δεν αποτελεί αλίευμα στόχο ωστόσο κινδυνεύει από τις τυχαίες συλλήψεις του σε αλιευτικά εργαλεία, όπως στατικά ή συρόμενα δίχτυα, παραγάδια κλπ. Το είδος αυτό έχει αποδειχτεί ότι είναι πολύ πιο ευάλωτο από άλλα είδη στην υπεραλίευση. Οι λόγοι που συνηγορούν υπέρ αυτού είναι τα βιολογικά του χαρακτηριστικά όπως ο αργός ρυθμός αύξησής του, ο μεγάλος χρόνος ωρίμανσης, το μεγάλο διάστημα κυοφορίας, η μικρή γονιμότητα και, πιθανώς, ο μικρός αριθμός υπαρχόντων πληθυσμών. Απαιτείται υιοθέτηση και αυστηρή εφαρμογή των μέτρων προστασίας του που προβλέπονται μέσα από τις διεθνείς συμβάσεις.
---------
---------
Σπάνιο. Οι καταγραφές του στην Ανατολική Μεσόγειο είναι σπανιότερες απ’ ότι στην Κεντρική και Δυτική Μεσόγειο. Ωστόσο δεν η επικρατούσα τάση των πληθυσμών δεν είναι γνωστή.
Θεωρείται επιπελαγικό είδος, ωκεανόδρομο. Απαντάται στη νηριτική περιοχή, μακριά από τις ακτές αλλά και κοντά σε αυτές. Κολυμπά με αργό ρυθμό κοντά στην επιφάνεια, συνήθως σε μικρές ομάδες των 3 ή 4 ατόμων. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα απαντάται κοντά στον πυθμένα σε νερά με μεγάλο βάθος. Είναι ο δεύτερος, κατά σειρά, μεγαλύτερος καρχαρίας παγκοσμίως και οι καταγραφές δείχνουν πως φτάνει τα 1220-1520 cm. Η δίαιτά του περιλαμβάνει κοπήποδα, λάρβες δεκάποδων και αυγά ψαριών τα οποία και διηθεί από τη στήλη του νερού. Είναι ωοζωοτόκο είδος. Δεν έχει επιθετική συμπεριφορά.
Είναι ευάλωτο είδος στην υπεραλίευση λόγω του χαμηλού ρυθμού αύξησης των ατόμων, της μεγάλης διάρκειας αναπαραγωγικής ωρίμανσης, του μεγάλου χρονικού διαστήματος εγκυμοσύνης και λόγω ύπαρξης μικρών πληθυσμών. Σε πολλές περιοχές εξάπλωσής τυχαία θνησιμότητα παρατηρείται λόγω αλιείας με καμάκι καθώς, επίσης, και λόγω χρήσης διχτυών που προορίζονται για άλλα είδη. Το κρέας του χρησιμοποιείται για ανθρώπινη κατανάλωση, το ήπαρ του για την παραγωγή του σκουαλενίου και το δέρμα του στη βιομηχανία δερμάτινων ειδών.
Το είδος προστατεύεται σε κάποιες περιοχές ενώ έχει απαγορευθεί το διεθνές εμπόριό του. Περιλαμβάνεται στις συμβάσεις:
CITES Appendix II
CMS Appendix I & II
Bern Convention Appendix II
Barcelona Convention Annex II
Το κρέας του χρησιμοποιείται για ανθρώπινη κατανάλωση, το ήπαρ του για την παραγωγή του σκουαλενίου και το δέρμα του στη βιομηχανία δερμάτινων ειδών. Επίσης χρησιμοποιείται στην κινέζικη ιατρική.
Cavanagh, Rachel D. and Gibson, Claudine. 2007. Overview of the Conservation Status of Cartilaginous Fishes (Chondrichthyans) in the Mediterranean Sea. IUCN, Gland, Switzerland and Malaga, Spain. vi + 42 pp.
Economidis, P.S., 1973. Catalogue of the fishes of Greece. Reprinted from Hellenic Oceanology and Limnology, Praktika of the Inst. of Ocean. and Fishing Research, vol. 11 (1972).
Economidis, P.S. and E. Koutrakis, 2001. Common names of comercially important Hellenic marine organisms. Aristotle University, Unpublished Technical Report.
Megalofonou, P., Yannopoulos, C., Damalas, D., De Metrio, G., Deflorio, M., de la Serna, J.M., Macias, D. (2005). Pelagic shark incidental catch and estimated discards from the swordfish and tuna fisheries in the Mediterranean Sea. Fishery Bulletin 620 –634 (2005).
Megalofonou, P., Damalas, D., Yannopoulos, C. (2005). Composition and abundance of pelagic shark by-catch in the eastern Mediterranean Sea. Cybium, 29: 135-140.
Papakonstantinou, C., 1988. Check-list of marine fishes of Greece. Fauna Graeciae IV, 257 p.
7. Θαλάσσια
7.1. Ανοιχτά = 1