ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ
Phalacrocorax pygmaeus Pallas, 1773
Η Λαγγόνα κατανέμεται τη Δυτική Παλαιαρκτική από την Ιταλία στα δυτικά μέχρι την Κασπία στα ανατολικά και το Ιράν. Προς το βορά απαντά στη Ρωσία και περιστασιακά σε χώρες της βόρειας Ευρώπης (Γερμανία, Βέλγιο, Πολωνία) ενώ οι χώρες της νοτιότερης κατανομής της είναι αυτές της ανατολικής Μεσογείου (Ελλάδα, Τουρκία, Κύπρος, Συρία και Ισραήλ) (Heredia et al. 1996, BirdLife International 2008).
Στην Ελλάδα η Λαγγόνα κατανέμεται στους υγροτόπους της Μακεδονίας, Θράκης, Ηπείρου της δυτικής Ελλάδας και σπανιότερα στη νότια Ελλάδα.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 ο πληθυσμός της Λαγγόνας άρχισε να αυξάνεται σε όλη σχεδόν την περιοχή εξάπλωσής της και να επεκτείνεται προς τα δυτικά (Ιταλία) και βόρεια (κεντρική Ευρώπη) όπου το είδος σταδιακά άρχισε να εγκαθιστά νέες αποικίες.
Ο πληθυσμός της Λαγγόνας στις σημαντικότερες αποικίες του είδους στην Ευρώπη, στο Δέλτα Δούναβη στη Ρουμανία, σχεδόν διπλασιάστηκε σε σχέση με τον πληθυσμό που καταγράφηκε την προηγούμενη δεκαετία φθάνοντας τα 11.500-14.000 ζευγάρια (Birdlife International 2004).
Στην Ελλάδα η Λαγγόνα μέχρι το 1999 φώλιαζε σε τρεις αποικίες (λίμνες Πρέσπα, Κερκίνη και Πετρών) ενώ από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 άρχισε να αναπαράγεται σε τουλάχιστον τρεις επιπλέον περιοχές (Καστοριά, Δέλτα Αξιού και Αμβρακικό Κόλπο).
-----------------
Στην Ελλάδα η Λαγγόνα αναπαράγεται σε έξι υγροτόπους οι πέντε από τους οποίους είναι στη Μακεδονία και η ο ένας στην Ήπειρο. Αυτοί είναι:
Λίμνη Μικρή Πρέσπα, Λίμνη Κερκίνη, Λίμνη Πετρών, Λίμνη Καστοριάς, Δέλτα Αξιού και Αμβρακικός Κόλπος.
Κατά το χειμώνα η Λαγγόνα διαχειμάζει σε πολλούς περισσότερους υγροτόπους τόσο εσωτερικούς όσο και παράκτιους στη Μακεδονία, Θράκη, Ήπειρο, Θεσσαλία αλλά και στη νότια Ελλάδα (Καζαντζίδης και Ναζηρίδης 1999).
Ο πληθυσμός της Λαγγόνας σε κάθε μία από τις παραπάνω περιοχές αναπαραγωγής είναι:
- Λίμνη Μικρή Πρέσπα : 650-700 ζευγάρια το 1998 (Καζαντζίδης και Ναζηρίδης 1999)
- Λίμνη Κερκίνη : περίπου 100 ζευγάρια (Ναζηρίδης προς. επικ.)
- Λίμνη Πετρών : 15-30 ζευγάρια το 1998 (Καζαντζίδης και Ναζηρίδης 1999)
- Λίμνη Καστοριάς: 30-55 ζευγάρια (Καζαντζίδης, Τόσκος και Παναγιωτόπουλος αδημοσίευτα στοιχεία 2004-2007, Καζαντζίδης Σ. και Χ. Τόσκος. 2005)
- Δέλτα Αξιού: 10-20 ζευγάρια (Καζαντζίδης αδημοσίευτα στοιχεία 2004-2007)
- Αμβρακικός Κόλπος: περίπου 10 ζευγάρια ή 54 άτομα (Ζόγγαρης προσ. επικοιν. 2008).
Ο πληθυσμός της Κερκίνης έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της αύξησης του πληθυσμού του Κορμοράνου με τον οποίο ανταγωνίζεται για τις θέσεις φωλεοποίησης.
Ο διαχειμάζων πληθυσμός της Λαγγόνας στην Ελλάδα μετρήθηκε συστηματικά σε τουλάχιστον δέκα υγροτόπους κατά την περίοδο διαχείμασης των ετών 1997, 1998 και 1999.
Τον Δεκέμβριο 1997 καταγράφηκε ο μεγαλύτερος αριθμός των Λαγγόνων που διαχείμασαν ποτέ στην Ελλάδα (38.917 άτομα). Ο μεγαλύτερος αριθμός καταγράφηκε στο δέλτα Έβρου που ήταν και από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις που καταγράφηκαν διεθνώς για το είδος (περίπου 27.000 άτομα) (Καζαντζίδης και Ναζηρίδης 1999). Κατά τις επόμενες περιόδους διαχείμασης ο αριθμός που καταγράφηκε ήταν κατά πολύ μικρότερος γεγονός που υποδηλώνει ότι ο αριθμός που καταγράφηκε την προηγούμενη περίοδο ήταν μια εξαίρεση αλλά ταυτόχρονα αποδεικνύει τη σημαντικότητα των ελληνικών υγροτόπων για τη διαχείμαση του είδους σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Η Λαγγόνα φωλιάζει σε υγροτόπους γλυκών νερών (λίμνες και έλη) και σε δέλτα ποταμών. Τρέφεται κυρίως με ψάρια και σπανιότερα με αμφίβια και μεγάλα υδρόβια έντομα. Φωλιάζει σε παραλίμνια ή παραποτάμια δάση με αρμυρίκια, ιτιές και σκλήθρες αλλά και σε εκτεταμένους καλαμώνες. Σχηματίζει μικτές αποικίες με άλλα είδη ερωδιών, Κορμοράνους, Χαλκόκοτες και Χουλιαρομύτες.
Η ρύπανση των νερών κυρίως από την εκτεταμένη χρήση γεωργικών φαρμάκων στις καλλιέργειες περιφερειακά των υγροτόπων όπου αναπαράγεται η Λαγγόνα υποβαθμίζει τα ενδιαιτήματα διατροφής του είδους.
Ο ανταγωνισμός για θέσεις φωλεοποίησης με τον Κορμοράνο, Phalacrocorax carbo του οποίου ο πληθυσμός αυξάνει κατά πολύ τα τελευταία 15-20 χρόνια σε όλη την Ευρώπη ενδεχομένως επηρεάζει αρνητικά τον αναπαραγόμενο πληθυσμό της Λαγγόνας στη λίμνη Κερκίνη.
Πάντως, παρά το γεγονός ότι οι κυριότερες απειλές που αντιμετωπίζει το είδος σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Λαγγόνα, εξακολουθούν να ισχύουν, τα μέτρα διαχείρισης και ενημέρωσης που λήφθηκαν κατά τη διάρκεια τριετούς προγράμματος τριών περιβαλλοντικών οργανώσεων για το είδος στην Ελλάδα φαίνεται ότι είχαν αποτέλεσμα. Επίσης, σημαντικό ρόλο έπαιξε το ότι αυξήθηκαν στις λίμνες οι πληθυσμοί των ψαριών που αποτελούν τη κύρια διατροφή της Λαγγόνας (κυρίως Πεταλούδες Carrassius gibelio) αλλά και τα κατά τόπους εισαχθέντα είδη όπως το Ηλιόψαρο (Lepomis gibbosus).
Η Λαγγόνα περιλαμβάνεται στα:
1. Κοινοτική Οδηγία 79/409 «για την προστασίας των πουλιών και των βιοτόπων τους», Παράρτημα Ι
2. Σύμβαση της Βέρνης, παράρτημα ΙΙ.
-----------
BirdLife International (2008) Species factsheet: Phalacrocorax pygmeus. Downloaded from http://www.birdlife.org on 19/10/2008.
BirdLife International 2004. Birds in Europe – Population estimates, trends and conservation status. Cambridge, UK, BirdLife International (BirdLife Conservation Series No 12).
Καζαντζίδης Σ. και Θ. Ναζηρίδης 1999. Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Λαγγόνα (Phalacrocorax pygmaeus Pallas, 1773). Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση - Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία – Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών. Θεσσαλονίκη, 56 σελ.
Καζαντζίδης Σ. και Χ. Τόσκος. 2005. Η ορνιθοπανίδα στη λίμνη Καστοριάς. Στο: Βιοποικιλότητα και πλανητική αλλαγή: Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου Ένωσης Ελλήνων Οικολόγων – Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας», Μυτιλήνη 18-21 Νοεμβρίου 2004. Ένωση Ελλήνων Οικολόγων - Πανεπιστήμιο Αιγαίου. σελ. 93-98.
4. Υγρότοποι (εσωτερικοί)
4.5. Λίμνες γλυκού νερού [άνω των 80 στρεμμάτων] = 1
4.6. Εποχιακές/περιοδικές λίμνες [άνω των 80 στρεμμάτων] = 1
4.7. Μόνιμα τέλματα και λιμνούλες (pools) με γλυκό νερό [κάτω των 80 στρεμμάτων] = 2
4.8. Εποχιακά/περιοδικά τέλματα και λιμνούλες (pools) με γλυκό νερό, υγρά λιβάδια [κάτω των 80 στρεμμάτων] = 2
4.13. Μόνιμα εσωτερικά δελταϊκά συστήματα = 1
4.14. Μόνιμες αλμυρές, υφάλμυρες ή αλκαλικές λίμνες = 2
4.15. Εποχιακές/περιοδικές αλμυρές, υφάλμυρες ή αλκαλικές λίμνες και πεδία = 2
4.16. Μόνιμα αλμυρά, υφάλμυρα ή αλκαλικά έλη και λιμνούλες (ponds) = 2
4.17. Εποχιακά/περιοδικά υφάλμυρα ή αλκαλικά έλη και λιμνούλες (pools) = 2
8. Ακτές
8.3. Εκβολές ποταμών = 1
8.5. Περιοδικά κατακλυζόμενα έλη [περιλαμβάνει αλμυρόβαλτους] = 2
8.6. Παράκτιες υφάλμυρες/αλμυρές λιμνοθάλασσες με τουλάχιστον μια ένωση με τη θάλασσα = 2
8.7. Παράκτιες λιμνοθάλασσες γλυκού νερού και λιμνοθάλασσες γλυκού νερού σε δέλτα = 1
10. Τεχνητά - υδρόβια
10.7. Αρδευόμενες εκτάσεις [περιλαμβάνει αρδευτικά κανάλια και ορυζώνες] = 2