ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ
Larus genei
Ο λεπτόραμφος γλάρος έχει μία ευρεία αλλά κατακερματισμένη παγκόσμια κατανομή που εκτείνεται από την Σενεγάλη στα δυτικά έως και το Καζακστάν, την Μογγολία και τη βορειοδυτική Ινδία στα ανατολικά. Στην Ελλάδα ο λεπτόραμφος γλάρος φωλιάζει στην Κεντρική Μακεδονία ενώ τον χειμώνα και κατά τη μετανάστευση παρατηρείται σε παράκτιους υγρότοπους της Θράκης, Κ. και Α. Μακεδονίας, Δυτικής Ελλάδας, Β.Α. Αιγαίου, Στερεάς Ελλάδας, Ιόνιων νησιών, Πελοποννήσου.
Ο λεπτόραμφος γλάρος φωλιάζει σε μία μικρή έκταση μίας μόνο περιοχής της Ελλάδας και γι’ αυτό πληροί το κριτήριο D2. Επίσης, λόγω του μικρού αναπαραγωγικού πληθυσμού του μπορεί να χαρακτηριστεί ΕΝ ή VU με βάση το κριτήριο D. Ωστόσο επειδή:
1. οι παρατηρούμενοι μεταναστευτικοί και διαχειμάζοντες πληθυσμοί του παραμένουν σε σταθερά επίπεδα σε σχέση με τις περασμένες δεκαετίες,
2. ο αναπαραγόμενος πληθυσμός αν και πολύ μικρός έχει ελαφρά αυξηθεί τα τελευταία 10 χρόνια
3. το είδος δεν αντιμετωπίζει κάποια άμεση απειλή,
γι’ αυτό υποβαθμίζεται κατά μια κατηγορία και τελικώς χαρακτηρίζεται ως Τρωτό.
Ο λεπτόραμφος γλάρος είναι μονοτυπικό είδος με τρεις υπο-πληθυσμούς. Ο ένας από τους οποίους και ο πολυπληθέστερος, είναι αυτός της Μεσογείου – Μαύρης θάλασσας και σε αυτόν ανήκουν οι λεπτόραμφοι που αναπαράγονται και διαχειμάζουν στην Ελλάδα. Οι άλλοι δύο είναι της δυτικής Αφρικής (και της νότιας – νοτιοδυτικής Ασίας (del Hoyo et al. 1996).
Έως το 1992 οι λεπτόραμφοι γλάροι είχαν παρατηρηθεί να φωλιάζουν σε μία και μόνη περιοχή στην Ελλάδα, που ήταν η Αλυκή Κίτρους (Handrinos & Akriotis 1997). Έκτοτε σταμάτησαν να φωλιάζουν εκεί. Σήμερα η μοναδική περιοχή φωλιάσματος του λεπτόραμφου γλάρου στην Ελλάδα είναι οι εκβολές του ποταμού Αλιάκμονα όπου ο αναπαραγόμενος πληθυσμός χρησιμοποιεί 2-3 νησίδες (Dodd 2005 και Παναγιωτοπούλου in prep.).
Οι διαχειμάζοντες πληθυσμοί του είδους εμφανίζονται σε αρκετούς υγρότοπους της χώρας (Δέλτα Αξιού, Αλιάκμονα, Έβρου, Λ/σες Θράκης, εκβολές Σπερχειού, Κοτύχι) με σαφώς μεγαλύτερους όμως αριθμούς στους υγροτόπους της δυτικής Ελλάδας (κόλπος Λευκάδας, Μεσολόγγι, Αμβρακικός).
Κατά τη μετανάστευση το είδος έχει παρατηρηθεί σε πολλούς παράκτιους και νησιωτικούς υγρότοπους (Λ/σες Θράκης, Δέλτα Νέστου, Αλυκή Κίτρους, Αλυκή Αιγίου, Κόλπος Καλλονής, υγρότοποι Κέρκυρας κ.λ.π.).
Ο παγκόσμιος πληθυσμός του εκτιμάται σε 250,000-410,000 άτομα (Wetlands International 2002, 2006, del Hoyo et al. 1996). Ο διαχειμάζων πληθυσμός στην Ελλάδα κυμαινόταν από 1,670 μέχρι 4,060 άτομα την περίοδο 1990 – 1999 (Birdlife International 2008) και την περίοδο 2000 – 2008 δείχνει να έχει παραμείνει στα ίδια σχεδόν επίπεδα (2000 – 4000 άτομα, Ζόγκαρης κ.α., Μακρυγιάννη προσωπική επικοινωνία, EOE - Μεσοχειμωνιάτικες Καταμετρήσεις Υδρόβιων Πουλιών).
Ο αναπαραγόμενος πληθυσμός της Ελλάδας σύμφωνα με το Birdlife International (2004) είναι 0-10 ζευγάρια. Ωστόσο, οι Handrinos & Akriotis (1997) αναφέρουν ότι στην Αλυκή Κίτρους αναπαράγονταν 23 – 45 ζευγάρια λεπτόραμφων γλάρων την περίοδο μεταξύ 1980 και 1992. Σήμερα ο αναπαραγόμενος πληθυσμός λεπτόραμφων γλάρων στην Ελλάδα εκτιμάται σε 100 – 130 ζευγάρια (Dodd 2005 και Παναγιωτοπούλου in prep.) όλοι στο Δέλτα Αλιάκμονα.
Οι πληθυσμοί που αναπαράγονται στην κεντρική Ασία είναι μεταναστευτικοί ενώ άλλοι πληθυσμοί είναι επιδημητικοί και διασπείρονται σε μικρές αποστάσεις. Οι μεταναστευτικοί πληθυσμοί επιστρέφουν στις αποικίες αναπαραγωγής στα τέλη Φεβρουαρίου, χρησιμοποιώντας οι περισσότεροι μία διαδρομή κατά μήκος της δυτικής ακτής της Μαύρης Θάλασσας. Από τους τόπους αναπαραγωγής φεύγουν τον Ιούλιο. Πολλά νεαρά μπορεί να παραμείνουν στους τόπους διαχείμασης κατά τους χειμερινούς μήνες. Το είδος αναπαράγεται κατά το τέλος Μαρτίου έως Μάϊο σε πυκνές αποικίες, αμιγείς ή μικτές με άλλα είδη π.χ. γλαρόνια, σε αριθμούς που κυμαίνονται από μερικές δεκάδες έως αρκετές χιλιάδες ζευγάρια. Έχει αγελαία συμπεριφορά σε όλη τη διάρκεια του χρόνου κι εμφανίζεται σε ομάδες από 200 ως 3000 άτομα.
Αναπαράγεται σε αμμώδεις ακτές και νησίδες με λασπότοπους και σε έλη με ρηχά παλιρροιακά νερά, καθώς και σε αλμυρές εσωτερικές περιοχές και στεπικές λίμνες. Μπορεί επίσης να παρατηρηθεί σε λιβάδια και υγρές περιοχές, λιμνοθάλασσες, εκβολές ποταμών και δελταϊκά συστήματα. Εκτός αναπαραγωγικής περιόδου το είδος ζει σχεδόν αποκλειστικά σε παράκτιες περιοχές αλλά γενικά αποφεύγει τα λιμάνια. Η τροφή του αποτελείται κυρίως από ψάρια (περίπου 50%), αλλά και από έντομα και θαλάσσια ασπόνδυλα (π.χ. καρκινοειδή).
Στην Ελλάδα έχουν επανευρεθεί 28 δακτυλιωμένοι λετπόραμφοι γλάροι από τους οποίου οι 26 είχαν δακτυλιωθεί στην Ουκρανία και φαίνεται ότι οι αυτοί που διαχειμάζουν ή περνούν από τη χώρα μας προέρχονται από τον πληθυσμό που αναπαράγεται στην Κριμαία (Εθνικό Πάρκο Chernomorski) (Akriotis and Handrinos 2004).
Σε παγκόσμιο επίπεδο οι κυριότερες απειλές που αντιμετωπίζει το είδος είναι η θήρευση αυγών ή νεοσσών από Ασημόγλαρο ή και μαυροκέφαλο γλάρο (ειδικά στις περιοχές όπου υπάρχει συχνή όχληση από ανθρώπους). Επίσης καταιγίδες ή αντίξοος καιρός (π.χ. κρύο) μπορεί να καταστρέψουν την αναπαραγωγή. Το είδος απειλείται από την θαλάσσια ρύπανση (πετρέλαιο), πλαστικά απόβλητα και αγροχημικά. Σε ορισμένες χώρες της Μεσογείου οι κάτοικοι μαζεύουν τα αυγά του για τροφή. Το είδος είναι ευάλωτο στην γρίπη των πτηνών και μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο σε μελλοντικές εκρήξεις του ιού. Επιπλέον απειλείται από τους παράγοντες που υποβαθμίζουν, αλλοιώνουν ή καταστρέφουν τον βιότοπο φωλιάσματος. Όχληση από τουρίστες και απώλεια από τουριστική ανάπτυξη (Birdlife International 2008).
Στην Ελλάδα οι άμεσες απειλές για το είδος σχετίζονται τις νησίδες αναπαραγωγής:
• Διάβρωση υποβάθμιση, καταστροφή ή απώλεια νησίδων,
• Ανθρώπινη ενόχληση,
• Τυχαία καιρικά φαινόμενα που μπορεί να επιδράσουν στην αναπαραγωγή.
SPEC 3.
Ευρωπαϊκό καθεστώς απειλής L.
Οδηγία 79/409: Παράρτημα Ι.
Σύμβαση της Βέρνης Παράρτημα ΙΙ.
Σύμβαση της Βόννης Παράρτημα ΙΙ.
Δίκτυο Emerald.
AEWA.
-------------
Akriotis T. and G, Handrinos 2004. Bird ringing report (1985-2004). Hellenic Bird Ringing Centre. Mytilini, Greece.
BirdLife International 2004. Birds in Europe – Population estimates, trends and conservation status. Cambridge, UK, BirdLife International (BirdLife Conservation Series No 12).
BirdLife International (2008) Species factsheet: Larus genei. Downloaded from http://www.birdlife.org on 10/8/2008.
del Hoyo J, A. Elliott and J. Sargatal . 1996. Handbook of the Birds of the World Vol. 3. BirdLife International. Lynx Editions.
Dodd A., 2005. Results from breeding bird survey of gull and tern colonies in the Axios and Aliakmon deltas. Sabbatical report HOS / RSPB, June 2005.
Handrinos G. & Akriotis T., 1997. The Birds of Greece. Christofer Helm Ltd.
Eλληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, 1990-2003. Μεσοχειμωνιάτικες Καταμετρήσεις Υδρόβιων Πουλιών. Αδημοσίευτες αναφορές. Αθήνα.
Παναγιωτοπούλου in prep. Αναφορά παρακολούθησης ορνιθοπανίδας και απειλών στο Εθνικό Πάρκο Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα και Αλυκής Κίτρους. Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα και Αλυκής Κίτρους.
7. Θαλάσσια
7.2. Ρηχά νερά [συνήθως με βάθος μικρότερο των 6μ στην άμπωτη, περιλαμβάνει κόλπους και στενά] = 2
8. Ακτές
8.2. Χαλικώδεις και αμμώδεις παραλίες [περιλαμβάνει αμμολουρίδες, αμμονησίδες, θίνες] = 1
8.3. Εκβολές ποταμών = 1
8.4. Περιοδικά κατακλυζόμενες ιλυώδεις και αμμώδεις περιοχές και αλίπεδα χωρίς βλάστηση = 1
8.5. Περιοδικά κατακλυζόμενα έλη [περιλαμβάνει αλμυρόβαλτους] = 2
8.6. Παράκτιες υφάλμυρες/αλμυρές λιμνοθάλασσες με τουλάχιστον μια ένωση με τη θάλασσα = 1
8.7. Παράκτιες λιμνοθάλασσες γλυκού νερού και λιμνοθάλασσες γλυκού νερού σε δέλτα = 1
10. Τεχνητά - υδρόβια
10.4. Τηγάνια αλυκών, αλυκές = 1
10.7. Αρδευόμενες εκτάσεις [περιλαμβάνει αρδευτικά κανάλια και ορυζώνες] = 2
10.9. Εγκιβωτισμοί και Αποστραγγιστικά κανάλια, τάφροι = 9